"Af en toe gaan we op survival en banen we ons een weg door dicht struikgewas"

Met telescopische lansen en een flinke dosis doorzettingsvermogen, nemen ze het op tegen nesten op moeilijk bereikbare plekken.
Tij-dingen ging langs bij Peter met een paar stekelige vragen.

Tij-dingen: Hoe ben je gestart met het verdelgen van hoornaarsnesten?

Peter Baccarne: "Mijn schoonbroer Kris en ik – we doen dit samen – zijn allebei imker. We hebben er dus belang bij om het aantal Aziatische hoornaars onder controle te houden. Maar onze eerste kennismaking kwam er via collega-imker Marc Struye. Zijn honingkasten werden aangevallen door Aziatische hoornaars en hij was die aan het bestrijden. Zo zijn we er beetje bij beetje ingerold. We volgden een cursus, klopten aan bij de provincie en in 2024 verdelgden we ons eerste nest. In West-Vlaanderen zijn we met 3 verdelgteams aan de slag, elk binnen onze eigen regio. Mijn schoonbroer en ik zijn o.a. verantwoordelijk voor de Westkust. In Koksijde pakten we vorig jaar 49 secundaire nesten aan."

T-d: Bij een hoornaar heb je te maken met verschillende soorten nesten?

Peter: "Klopt. Eind februari-begin maart vliegen de koninginnen uit op zoek naar suikers. Vandaar het belang van de voorjaarscampagne zodat we die koninginnen kunnen afvangen. De koningin start met het bouwen van een embryonest, altijd laag bij de grond. In een haag of in klimop. Ook vogelkasten of tuinhuizen zijn een geliefkoosde plek. Liefst op een overdekte plaats dus. De koningin moet alles zelf doen, vandaar dat die embryonesten niet groter zijn dan een pingpongbal. Daarna schakelt ze – met de komst van werksters – een versnelling hoger en groeit dat nest uit tot een primair nest: de grootte van een volleybal. Dat primair nest bevindt zich nog altijd laag bij de grond. Welke periode? Van mei tot juli. Vanaf augustus verlaat het merendeel van de kolonies dat primair nest en bouwen ze een secundair nest uit hoog in de bomen. Het zijn eigenlijk de primaire nesten die verder worden uitgebouwd in hagen, die voor het grootste gevaar zorgen en de bijhorende steekincidenten."

T-d: Hoe ga je om met nesten die moeilijk te bereiken zijn, zoals in hoge bomen of afgelegen gebieden?

Peter: "Ik heb een telescopische lans waarmee ik gif inspuit in hoog gelegen nesten. Ik raak tot op 33 meter. Dat is normaal hoog genoeg, zeker aan de kust. Af en toe gaan we op survival en banen ons een weg door dicht struikgewas. Ik laat me niet vlug afschrikken. We kunnen ook rekenen op hulp van de gemeente. Zo hebben de mensen van de groendienst al een weg voor ons gemaakt door braamstruiken en we hebben ook een goed contact met de milieudienst."

T-d: Hoe verdelg je een nest? Is dat met gif?

Peter: "Inderdaad. Een biocide. Dat is hetzelfde gif om wespennesten te verdelgen. Nesten hebben 1 in- en uitgang en we proberen ook om het nest niet kapot te prikken zodat het gif in de bol blijft. De bol zelf blijft na verdelging nog een tijdje hangen en verdwijnt dan langzaam door weer en wind."

T-d: Welke alternatieve methodes gebruik je als gif niet is toegestaan?

Peter: "In duinengebieden gebruiken we diatomeeënaarde. Dat is een sediment dat bestaat uit de skeletjes van eencellige kiezelwieren (of diatomeeën). Dat product gebruikt men ook om kippen te ontluizen of als bestrijdingsmiddel tegen vlooien of bedwantsen. Van dat poeder moeten we meer gebruiken en er is altijd een tweede controle nodig. Soms moeten we een nest toch kapot prikken wanneer we vaststellen dat de hoornaars niet allemaal stierven. Kleine nesten zuigen we soms ook uit met een stofzuiger, als die goed bereikbaar zijn."

T-d: Heeft de Aziatische hoornaar invloed op de biodiversiteit, zoals bijenpopulaties en andere bestuivers?

Peter: "In eerste instantie zijn het vooral imkers die serieuze hinder ondervinden. Zeker in de periode van de secundaire nesten, augustus en september, hebben hoornaars extra eiwitten nodig. Die halen ze bij andere insecten en een honingkast is dan natuurlijk een ideaal doelwit. Ook wanneer honingbijen uitvliegen, vormen ze een prooi. Maar ook wilde bijen en andere bestuivers worden aangevallen."

T-d: Wat doe je als een nest na een eerste behandeling toch actief blijft?

Peter: "Zoals ik al zei, keren we dan terug en prikken we het nest desnoods kapot."

T-d: Zijn Aziatische hoornaars agressiever dan wespen?

Peter: "Nee, integendeel. Zo komen ze niet af op drankjes of andere zoetigheden. Ze zijn alleen agressief als hun nest wordt bedreigd. Wanneer je een haag scheert of trillingen veroorzaakt in de buurt van hun nest. Dan produceren Aziatische hoornaars feromonen om hun soortgenoten te alarmeren en een aanval in te zetten."

T-d: Ben je al aangevallen door een zwerm Aziatische hoornaars?

Peter: "Een massale aanval heb ik nog niet meegemaakt. Een goede voorbereiding is heel belangrijk: kijken langs waar en hoe we het nest kunnen benaderen zodat we snel en correct kunnen bestrijden. Na een behandeling moet je rekenen op een kwartier waarbij de hoornaars nog een laatste keer uitvliegen terwijl het gif hun zenuwstelsel aanvalt. Tijdens die 15 minuten kunnen ze dus nog een laatste keer aanvallen. Vandaar ook dat we nooit een nest verdelgen wanneer er veel mensen in de buurt zijn, we wachten dan liever tot 's avonds. Bij primaire nesten, bv. in een haag, heb je sowieso meer kans op een aanval."

T-d: Dit jaar was een slecht jaar voor bestuivers. Leed de Aziatische hoornaar daar ook onder?

Peter: "Zowel het najaar van 2023 als het voorjaar van 2024 waren nat en dat had zeker invloed. Net zoals voor de wespen. Door dat najaar waren de koninginnen minder sterk (omdat ze minder voedsel vonden) en daardoor waren hun vetreserves lager. In het najaar van 2024 kregen we een andere situatie, want er stonden veel zonnebloemen op de velden. Daardoor vonden Aziatische hoornaars, en ook andere bestuivers, meer voedsel om hun vetreserves op te krikken. We zullen dit voorjaar zien wat de impact daarvan is. Veel hangt af van het weer."

T-d: Denk je dat de populatie Aziatische hoornaars ooit onder controle wordt gebracht?

Peter: "Onder controle houden, moet wel lukken, maar ze gaan niet verdwijnen. Zoveel mogelijk koninginnen afvangen, is het doel. 1 nest dat niet wordt verdelgd, leidt tot 10 nieuwe nesten. Alleen is het moeilijk inschatten hoeveel nesten we hebben gemist. Bovendien kunnen er ook nog hoornaars van buitenaf binnenkomen: van over de grens of met vrachtvervoer. In Frankrijk zijn er veel meer bossen waardoor het moelijker is om de Aziatische hoornaars ginder in bedwang te houden."

T-d: Welke tips zou je inwoners geven?

Peter: "Zoveel mogelijk inzetten op preventie. Herken de verschillende types nesten en doe mee aan de voorjaarsvallencampagne. Zo houden we de populatie onder controle. Ook belangrijk: loop eerst rond je haag voor je die begint te scheren. Controleer of er geen nesten zijn. Hou in het voorjaar je tuinhuis en andere overdekte plaatsen in de gaten. Een nest gezien? Meld het via vespawatch.be"