Goed geknot: "Knotbomen lijken op rijen wachters langs weides en grachten"

Maar ze vragen ook zorg. Bart Harnisfeger, één van de knotters van Regionaal Landschap Westhoek, vertelt waarom deze bomen zo belangrijk zijn én hoe je ze gezond houdt.

“Eigenlijk bestaat 'de knotboom' niet echt,” zegt Bart. “Het zijn gewone bomen die toelaten dat ze geknot worden. Vaak zijn dit wilgen of populieren, maar ook essen of eiken komen vaak in knotvormvoor. De vorm van knotbomen ontstaat dus door de mens. Door de takken regelmatig bij de oorsprong weg te snoeien, ontstaat bovenaan een dikke, knoestige knot. De basis voor nieuwe takken. Vroeger gebruikte men de jonge takken om manden te vlechten, klompen te maken of als brandhout. Vandaag doen we het vooral om het landschap én de biodiversiteit te behouden.”

Waarom knotten?

Knotten is een vorm van erfgoedzorg.

“Er staan duizenden knotbomen in onze regio, vaak langs beken en grachten. Van ver lijken het rijen wachters die over de weilanden waken. Als je ze te lang met rust laat, scheuren de stammen open onder het gewicht van de takken. Dan sterft de boom af."

Wanneer moet je knotten?

Dat hangt af van het doel. Grof geschat: tussen 3 en 12 jaar.

Bij wilgen en populieren knot je een paar meter boven de grond. Daardoor krijg je die typische knoestige knot bovenaan de stam. Regelmatig knotten — tussen 3 en 12 jaar — houdt ze gezond.”

Wie zelf wil helpen of knotbomen op zijn terrein heeft, wacht best op het juiste moment. “De ideale periode loopt van november tot maart. Wacht tot de bladeren gevallen zijn en de sapstroom is gestopt."

Is het minder dan 5 graden? Dan knot je best niet.

Ecosystemen

Knotbomen zijn meer dan landschappelijke blikvangers.

“Ze zitten letterlijk vol leven", zegt Bart. “De holtes bieden schuilplaatsen aan kerkuilen en vleermuizen. Ook insecten, kleine zoogdieren en vogels vinden er een thuis. Doordat ze vaak langs waterlopen staan, zorgen ze bovendien voor beschutting tegen wind, regen en zon. Knotbomen vormen dus kleine ecosystemen op zich.”