De meest bekende verdedigingslinie aan de kust kennen we nog steeds als de Atlantikwall. Maar ook de natuur zorgt voor de nodige afweer.
Deze bijzondere planten overleven in heel moeilijke omstandigheden en beschermen tegelijk onze kunst: maak kennis met zeeraket en helmgras.
Zeeraket maakt de weg vrij
Het leven op het strand is hard voor een plant, maar zeeraket overleeft er. In de zeereep, de eerste duinenrij en op het strand kom je hem vaak tegen. Zijn bladeren lijken op die van vetplanten. Opvallend zijn ook de lila, soms witte, bloemen. Hij leeft op ondergestoven dode planten en dieren. De afbraak daarvan levert de voedingsstoffen op die de zeeraket nodig heeft. Deze plant houdt zand vast en dat kan het begin zijn van een nieuw duintje, want wanneer de zeeraket afsterft, vindt helmgras er de ideale bodem. Op weg naar een stevige natuurlijke kustverdediging.
Helmgras is een pionier en vestigt zich als één van de eerste soorten op jonge duintjes.
Als één van de eerste soorten vestigt helm zich op jonge duintjes
Helmgras als pionier
Helmgras of kortweg helm is de meest kenmerkende duinplant aan onze kust. Het grijsgroene gras groeit in pollen op de jonge duinen. Helm heeft lange wortelstokken die diep in de bodem doordringen en zo het zand vasthouden. Daarom wordt het op grote schaal aangeplant. Helm kan goed tegen harde wind en stuivend zand. Per jaar kan helm een toename van een meter stuifzand aan, want het groeit altijd boven het zand uit.
Helmgras is een pionier. Als één van de eerste soorten vestigt helm zich op jonge duintjes. Helmgras kan niet tegen zout, dus moet er wel eerst zoet water in de grond zijn. Als dat zo is, volgt de helm het biestarwegras op. Helm groeit snel en kan goed tegen onderstuiven. Door het stuivende zand heeft helm ook minder last van vretende insecten. Als het ergens niet meer stuift, bijvoorbeeld omdat er veel andere planten groeien, wordt helm minder sterk door insectenvraat. Op droge, warme plekken overleeft helm prima. De bladeren hebben groeven in de lengterichting en rollen zich bij droogte op. Bij vochtig weer gaan ze weer open. Vreemd genoeg kunnen de bladeren wel tegen zout water. Het is mogelijk dat een losgespoelde helmpol door de zee ergens anders terecht komt en daar wortel schiet. Dan moet daar wel zoet water in de grond zijn.
Wist je dat …
Vlamingen als eersten op grote schaal hun kust verstevigden met helmstuifdijken?
Dat begon in de tweede helft van de middeleeuwen. Alle zwakke plekken in de duinenrij werden aangepakt.
Dat ging zo goed dat we nu nog een kaarsrechte kustlijn hebben.
