“De rotte vleeshoop van 35 jaar geleden is nu een lieve potvis voor de komende decennia”
“Ik schrijf graag over beklijvende gebeurtenissen in onze Westhoek, feiten met epische uitstraling", zegt Oostduinkerkenaar Jan Huyghe (68), gepensioneerd hoofdredacteur van Tij-dingen (1996-2018). Een boek schrijven over Valentijn van Sint-André van ’t Schipgat: dat kon hij niet laten liggen.
En de ondertitel (in het dialect lezen) Hij strandde in Koksijde, hij lag daar op zijn zijde, en iedereen was blijde... zet de toon van het werk: met een knipoog en een goeie dosis ironie. Van maandag 13 tot donderdag 16 februari 1989 volgde Jan Huyghe de gebeurtenissen van de Koksijdse potvisdagen op de voet.
Hij was er zo van onder de indruk dat hij in amper 4 dagen een ballade over Valentijns uitvaart dichtte: een berijmd lied van 15 strofen in rederijkersstijl over het allerlaatste bovengrondse wedervaren van de onfortuinlijke zee-kolos. Hij liet van die ballade posters drukken naar een ontwerp van graficus Stefaan Sampers uit Alveringem. In talrijke woningen van de streek is het stuk nog steeds een aandenken dat de tijden trotseert.
Tij-dingen: Een boek over Valentijn. Wat moeten we ons daarbij voorstellen?
Jan Huyghe: “Eind 2017 begon ik aan een eerste verhaal over onze potvis. Dat was vooral een soort relaas over de feiten zoals de worsteling om hem over het strand naar de Gilles Scottlaan te sleuren, het kerven in zijn karkas, de gigantische volkstoeloop, de processie naar Ten Bogaerde en de begrafenis. Veel belangrijke figuren zijn daar ook 'aanwezig': koning Richard Leeuwenhart, gravin Mathilde van Portugal, abt Idesbald Van der Gracht en aartshertogin Isabella. Ze willen er allemaal bij zijn.
In de jaren die volgden, bleef ik er nu en dan aan werken, tot zelfs nog in de voorbije maanden. Zowat alle feiten staan erin, maar ze worden vergezeld door fantastische verhalen over zeebeesten van vroeger en vandaag: van de Bijbelse Leviathan naar Moby Dick van Herman Melville tot het monster van Loch Ness… Zelfs Neptunus, god van de Zee, spreekt zijn woordje mee. Daarbij stel ik me telkens de vraag: wat is realiteit en wat is fictie? Wat is wetenschap en wat is verbeelding? Ik probeer voortdurend te dansen op het slappe koord van feiten en magie, van waarheid en droom.”
Potvis Valentijn heeft heel onze gemeenschap geïnspireerd
T-d: Wat is je conclusie na die acrobatie?
Jan: “Dat de verbijstering, verwondering en betovering het ten slotte halen van de eigenlijke gebeurtenissen. Potvis Valentijn heeft heel onze gemeenschap geïnspireerd. Betoverd zelfs. Ook al is hij een rover van de oceaan en stonk hij tegen de klippen op, toch is hij 'onze lieve potvis' die de schitterende naam Valentijn, patroon van de geliefden, kreeg. In onze gemeente is hij dus geen rotte vleeshoop, maar een mythische zeereus, die de komende decennia als een god kan aanbeden worden in het NAVIGO Visserijmuseum dankzij de visie en investering van het gemeentebestuur en de deskundigheid van de Universiteit Gent. Het is schitterend en het project kan ons enkel aanmanen om zorg te dragen voor de natuur, kortom voor Moeder Aarde. Ja, dat is de boodschap die Valentijn ons brengt in de 4 laatste verzen uit de ballade: ik heb mijn offer thans doorstaan, met veel bittere tranen, laat ons gerust in ons bestaan, en zorgt voor prop’re oceanen…”
>> Foto uit 2019: potvis Valentijn werd uit zijn graf gelicht.
Het boek is te koop in alle boekhandels van de regio Veurne-Westkust en in het NAVIGO Visserijmuseum. Prijs: 25 euro. Verzending is ook mogelijk, stort dan 34 euro op BE83 4745 1661 0115 t.a.v. Jan Huyghe, Dorpstr. 49, 8670 Oostduinkerke. Meer info: jan.huyghe@proximus.be of 058 51 24 98. Het boek telt 96 pagina's en bevat 70 foto's en illustraties.
