10 jaar sterrenkijken: "Zeker dat er leven is buiten onze planeet"

10 jaar lang al turen we naar de sterren vanop het mooiste dakterras in Koksijde. Tij-dingen maakte een ruimtereis met Emmanuel Fabel, bezieler van De Sterrenjutters.

Tij-dingen: Wat vond je zelf de meest bijzondere gebeurtenis van de voorbije 10 jaar?

Emmanuel Fabel: "Moeilijk te zeggen, er waren zoveel mooie momenten. Ik herinner me nog de komeet Neowise die in 2020 langs de hemel scheerde. Die was zichtbaar met het blote oog boven de zee. Jammer genoeg was het toen net coronatijd en mochten we geen bezoekers ontvangen. We zijn toen wel met 3 sterrenjutters binnengeslopen om 3 uur 's nachts om foto's te nemen. De zonsverduistering op 25 oktober 2022 was ook mooi. We genoten toen met 50 mensen op het dakterras van het spektakel. Jammer genoeg kenden we ook mindere momenten zoals de koepel die in 2014 wegwaaide door het stormweer en ook in 2022, tijdens storm Eunice, waaide een luik van de koepel weg. De leukste momenten zijn die waarop bezoekers echt geïnteresseerd zijn en achteraf blijven plakken om te mijmeren over het heelal en de big bang. Zolang ze niet over horoscopen beginnen, is het goed. (lacht) Soms duikt het scheppingsverhaal ook op. Was er dan niet iets voor de big bang? Niemand weet dat."

T-d: De Sterrenjutters: een bijzondere naam. Zit er een verhaal achter?

Emmanuel: "In december 2013 werd de sterrenwacht gebouwd en we zochten toen een naam. Er werd een wedstrijd uitgeschreven om een naam te vinden voor de sterrenwacht. De Sterrenjutter kwam uit de bus. Er werd terzelfdertijd een lokale afdeling van de Vereniging voor sterrenkunde opgericht. Om verwarring te vermijden gaven we de naam Sterrenjutters aan onze vereniging. Het is ook een mooie analogie: strandjutters kijken naar beneden en sterrenjutters naar boven."

T-d: Je hebt ook een telescoop in je eigen tuin?

Emmanuel: "Een 10-tal jaar heb ik een koepel in mijn tuin. Daarvoor had ik een telescoop in mijn tuinhuis. Dat tuinhuis was er eentje uit de Brico met een uitschuifbaar dak, maar als het koud was, zat ik daar totaal niet beschut."

T-d: Jullie nodigen elke maand een spreker uit. Wie vond je de boeiendste tot nu toe?

Emmanuel: "Professor Chris Rulmonde die over het Higgs-boson, ook wel bekend als het higgsdeeltje of godsdeeltje, kwam spreken. Dat is een elementair deeltje in de deeltjesfysica. Geen toegankelijk onderwerp en ik verwachtte dan ook niet veel volk voor die lezing. En ineens stond daar 65 man, een volle zaal. Niet te geloven. We hadden toen wel geluk dat het deeltje media-aandacht kreeg omdat Peter Higgs en zijn Belgische collega François Englert de nobelprijs wonnen."

T-d: Heb je een favoriete ster/planeet?

Emmanuel: "Saturnus. Dat is voor mij de mooiste, met de ringen die rond de planeet cirkelen. De mooiste ster is Albireo, dat is een dubbelster in sterrenbeeld Zwaan. Een fysieke dubbelster ook, want de 2 sterren draaien rond elkaar, ze hebben elk een andere kleur: wit en blauw. Albireo laten we altijd zien aan onze bezoekers."

T-d: Volg je de ontwikkelingen rond de James Webb-ruimtetelescoop op de voet?

Emmanuel: "Ja, hoor. En vroeger ook de ontdekkingen die werden gedaan met ruimtetelescoop Hubble. Maar de beelden van de James Webb-telescoop zijn fenomenaal en bijna niet te vergelijken. Dat zijn wel infraroodbeelden waardoor de foto's soms een rare kleur hebben. Dankzij die telescoop kan je als het ware door de sterrenwolken kijken en zo de geboortes van sterren zien, de zogenaamde protosterren. Als een ster wordt geboren, zendt die nog geen licht uit, maar wel warmte. Het is pas nadat de kernfusie opstart dat een ster licht uitstraalt. En die kernfusie ontstaat omdat de ster tegen de zwaartekracht moet vechten en heel hoge temperaturen ontwikkelt. De James Webb-telescoop ontdekte ook al veel exoplaneten (planeten die om een andere ster draaien dan de zon, red.). Met behulp van de telescoop kunnen ze zelfs zien welke gassen er aanwezig zijn in de atmosfeer van deze planeet. De wetenschap is vooral op zoek naar aardachtige planeten om daar sporen van leven te vinden, want leven laat sowieso sporen na."

T-d: Heb je zelf al een bijzondere ontdekking gedaan?

Emmanuel: "Eigenlijk niet. Ik kijk ook niet meer naar de sterren, ik fotografeer ze. De telescoop in mijn tuin is daar beter geschikt voor. De telescoop op het dakterras is wel ideaal om naar planeten te kijken en daarvoor komen onze bezoekers. Zeker kinderen. De ooh's en aah's en shit, dat is schoone volgen elkaar dan in sneltempo op."

T-d: Hoe oud is ons heelal nu eigenlijk?

Emmanuel: "13,8 miljard jaar. Maar dat moet je wel met een korrel zout nemen, want het is een schatting. De eerste 379.000 jaar was er geen licht, ook geen sterren of protonen. Het heelal deint nog altijd uit en hoe verder van ons, hoe sneller. In ons melkwegstelsel zijn er 200 miljard sterren en er zijn 2000 miljard melkwegstelsels. Zoals iemand ooit zei: als je alle zandkorrels in alle woestijnen optelt, dan heb je nog maar een fractie van het aantal sterren."

T-d: Heb je nog een leuke anekdote?

Emmanuel: "Ik herinner me nog de maansverduistering van een paar jaar geleden. Een avond vol regen, donder en bliksem. Geen avond waarop we de sterrenwacht konden openen. Mijn vrouw spoorde me toch aan om te gaan kijken naar het Duinenhuis om zeker te zijn dat er niemand stond te wachten. Toen ik daar aankwam, stonden er 65 mensen aan het hekken met regenwater in hun schoenen. Ze gingen ervan uit dat ze de maansverduistering zouden zien, blijkbaar denken veel mensen dat we door de wolken kunnen kijken. Die avond zagen we alleen bliksemschichten. (lacht)"

T-d: Leven op andere planeten: feit of fabel?

Emmanuel: "We zijn niet alleen. Er zijn 5.395 exoplaneten en elke dag komen er nog bij. Dat zijn meestal hete jupiters, grote planeten dus, de zoektocht naar aardachtige planeten is heel wat moeilijker. Is er leven buiten onze planeet? Ja, daar ben ik zeker van. Mensen zoals wij? Nee. De voorwaarden zijn zo verschillend dat zoiets onmogelijk is. Wat is leven? Een vierkante doos die in de lucht zweeft, kan ook leven zijn. In ons zonnestelsel zijn er zelfs 2 ijsmanen met waarschijnlijk een oceaan onder een dikke ijskorst waarin in principe leven mogelijk is. De JUICE-missie richting Jupiter zal 1 van die manen, Europa, onderzoeken. De andere maan draait rond Saturnus: Enceladus. Om leven mogelijk te maken, mag een planeet niet te dicht rond de zon draaien en ook niet te ver, dat is de zogenaamde goudlokjeszone. We vinden zelfs leven op de diepste punten in de oceaan, plekken waarvan we dachten dat er geen leven mogelijk was."

T-d: Heb je nog een droom?

Emmanuel: "Een planetarium op de bovenste verdieping van het Duinenhuis. Als het slecht weer is of bewolkt kunnen wij nu geen bezoekers ontvangen, want dan is er niks te zien. Dat is ook de reden waarom zo weinig klasgroepen langskomen. Een opblaasbaar planetarium zou dat verhelpen. Daarnaast droom ik nog van een lokaal voor alles wat met sterrenkunde te maken heeft en de Bettystraat die wordt omgevormd tot een speelstraat waarop ons zonnestelsel wordt afgebeeld."