"Elk orgel is uniek en dit instrument werd gestemd zoals in de 17e eeuw"
De Onze-Lieve-Vrouw ter Duinenkerk is een orgel rijker. Het muziekinstrument stond oorspronkelijk in de Sint-Pieterskerk in De Panne en krijgt een tweede leven in Koksijde.
Voor organist Jan Vermeire zijn orgels zijn leven en hij mocht als eerste het nieuwe instrument testen. Tij-dingen ging dan ook bij Jan langs om de juiste stemming op te snuiven.
Tij-dingen: Het orgel werd geschonken aan onze gemeente?
Jan Vermeire: "De Sint-Pieterskerk in De Panne wordt omgebouwd tot de nieuwe bibliotheek, vandaar. We moesten alleen de verhuiskosten betalen. De origine van het orgel is niet duidelijk, waarschijnlijk werd het in de 19e eeuw gemaakt met hergebruik van ouder pijpmateriaal. In 1982 werd het voortreffelijk gerestaureerd door de firma Loncke uit Zarren. Het heeft de klankkleuren van een 18e-eeuws historisch Vlaams orgel. De orgelkast is van prachtig eikenhout."
T-d: Er staat al een groot orgel in de Onze-Lieve-Vrouw ter Duinenkerk. Dit is dan een aanvulling?
Jan: "Klopt. Dit orgel heeft een ander karakter dan zijn grote broer. Ik liet het stemmen in een middentoonstemming, een systeem van stemmen dat in de 17e eeuw veel voorkwam en aan oudere muziek extra klankrijkdom toevoegt. Het is het enige instrument in onze streek dat zo gestemd is."
Het oudste orgel dat ik bespeelde, staat in Ostönnen (Duitsland) met pijpwerk uit 1430.
T-d: Wie zorgde voor de overplaatsing?
Jan: "Firma De Munck–Claessens deed het delicate verhuiswerk. Dit is een heel gemotiveerde jonge ploeg orgelmakers onder leiding van zaakvoerder Stefan Claessens. Het instrument werd door hen volledig gereviseerd en staat er nu pico bello bij!"
T-d: Hoe krijg je geluid uit een orgel?
Jan: "Om het simpel uit te leggen: de pijpen werken op dezelfde manier als een blokfluit, maar in een orgel komt de wind door een ventilator in de blaasbalg, om vervolgens terecht te komen in een windlade waarop de pijpen staan. Die staan in rijen opgesteld als verschillende registers, elk met hun eigen klankkleur."
T-d: Bepaalt de lengte van de pijpen de toon of klank?
Jan: "Inderdaad. De grote pijpen zijn de lage tonen en de kleintjes de hoge."
T-d: Is het klavier van een orgel vergelijkbaar met dat van een piano?
Jan: "Een orgelklavier is kleiner dan dat van een piano, het nieuw verworven orgel in de kapel heeft een handklavier en een pedaalklavier. Het grote orgel in de kerk heeft drie klavieren en een pedaalklavier."
T-d: Moet een orgel ook regelmatig worden gestemd?
Jan: "In principe wordt een orgel één keer per jaar volledig gestemd, de tongwerken (hierin wordt de klank voortgebracht door het in trilling brengen van een dun messing plaatje: de tong, red.) vaker omdat die gevoeliger zijn voor temperatuurschommelingen."
Het heeft de klankkleuren van een 18e-eeuws historisch Vlaams orgel.
T-d: Het orgel is een oud instrument?
Jan: "Het principe van het orgel was al bekend bij de oude Grieken met het waterorgel. Er zijn geschriften uit de 11e eeuw waarin werd beschreven hoe men een orgel moest bouwen. Het oudste orgel dat ik bespeelde, staat in Ostönnen (Duitsland) met pijpwerk uit 1430. Ongelooflijk mooi qua klank."
T-d: Vind je het zelf het mooiste instrument?
Jan: "Zeker weten! Het orgelpatrimonium verschilt in elk land of in elke streek wat zorgt voor een enorme rijkdom en variatie. Ieder orgel is uniek en het is voor mij telkens een groot plezier om instrumenten te bespelen en te ontdekken in binnen- en buitenland. En natuurlijk zijn we in Koksijde fier op onze prachtige orgels."
