Dirk en Leo schenken klare wijn: “de wijngaard bij Ten Bogaerde is ons uithangbord”

In de wijngaard bij Ten Bogaerde groeit meer dan alleen druiven: je vindt er ook kennis, vriendschap en vakmanschap. Tij-dingen sprak met Dirk Moustie (voorzitter) en Leo Rabaey. Wijn wordt wel eens babbelwater genoemd, ideaal om een gesprek te starten.

Tij-dingen: Wat was de aanleiding voor de oprichting van Wijngilde Duinenabdij?

Dirk Moustie: "Vooral omdat er in de Westhoek geen andere gildes waren. Mijn vader was aangesloten bij een gilde in Wetteren en ik moest hem voor elk klein ding opbellen. Pa, wat moet ik nu doen? Pa, heb je nog kurken? Hij moest alles oplossen via de telefoon. (lacht). Als ik materiaal nodig had, legde hij dat klaar en reed ik naar Wetteren. Het werd dus dringend tijd om zelf te starten. Samen met Patrick Meens, die toen in de Duinenabdij werkte, zijn we eraan begonnen. In november 1994 volgde dan de officiële aftrap in de kelders van de Duinenabdij. In 2000 verhuisden we naar cultureel centrum Taf Wallet. Sinds 2022 heb ik een lokaaltje in mijn garage. Voor ons materiaal is hier geen plaats, dus dat ligt verspreid bij onze leden. Ons doel? Groeperen van andere hobbyfruitwijnmakers, een centraal punt om materiaal te kopen, info geven en bijstand verlenen over hoe je zelf wijn maakt."

T-d: De gilde zorgt voor de nodige ondersteuning?

Dirk: "Klopt. En dat is nodig. Wijn maken, is niet gemakkelijk. Je hebt plaats nodig en je moet doorzetten. Eigenlijk kan je van alle soorten fruit wijn maken. Zelfs van rabarber. Wijn maken, is eigenlijk een bewaartechniek. Zoals confituur maken. Een oud ambacht dat vooral door vrouwen werd gedaan."

T-d: Wat zijn de voordelen van een eigen wijngilde?

Dirk: "Een groot voordeel is de kennis die wij hebben. Alle fouten die je kan maken, maakte ik zelf al 2 keer. (lacht) Als je mij als beginnend wijnmaker vertelt dat je 2 rijen chardonnay zal aanplanten, dan praat ik dat zeker uit je hoofd. Waarom? Chardonnay is niet resistent tegen schimmels en meng je best met een andere soort. Sproeien mag je niet doen als particulier, logisch ook, want wij moeten daar niet van leven en werken biologisch."

Leo: "Zelf druivenranken zetten, raakt in de mode. De plant 'jeunt' zich ook meer en meer in de Westhoek. Maar wijn maken, is niet het sap van de druif uitwringen en dan in een fles gieten. Zo maak je azijn. (lacht) Wat wij doen, is mensen begeleiden bij dat proces. Veel mensen haken af bij de eerste mislukking, maar je loopt toch ook geen marathon na 1 week trainen?"

Dirk: "We hebben een eigen winkel waar je materiaal bestelt. Heb je een houten vat van 220 liter nodig? Gist of sulfiet? Wij regelen dat. Kurken ook. En als je problemen hebt, dan zijn wij er om te helpen. Denk dan aan: 'Mijn wijn wil niet gisten.' Dan vraag ik wat de omgevingstemperatuur is. Wijn moet gisten op kamertemperatuur. Niet iedereen staat daar bij stil. Elke 2 weken is ons clublokaal open op zaterdag van 10 tot 12 uur."

Leo: "We geven onze kennis door aan alle leden en zorgen ervoor dat je het juiste materiaal bestelt. Wel meegeven dat we geen wijn verkopen, we hebben geen btw-nummer. Samen proeven, dat doen we wel."

Dirk: "We hebben ook een eigen labo. We meten alles dat je moet meten. Het alcoholpercentage, de densiteit, de zuurtegraad (de pH)."

T-d: Hoe is de gilde door de jaren heen geëvolueerd?

Dirk: "We hadden redelijk snel een 20-tal leden en we zijn nu nog altijd met 30. Onze leden komen uit de ruime regio: Veurne, De Panne, Jabbeke, Lichtervelde, Ieper en zelfs iemand uit Frankrijk. Roger Provoost - een ingenieur in de scheikunde - sloot zich snel bij ons aan en zijn kennis kwam goed van pas. We bestaan al meer dan 30 jaar en bijna elke seconde van mijn tijd investeer ik in de gilde. Nu kunnen we wel wat verjonging gebruiken, want we worden allemaal een dagje ouder."

T-d: De wijngaard bij Ten Bogaerde is het hart van jullie activiteiten?

Leo Rabaey: "Die wijngaard is ons uithangbord. Zeker met de herwaardering van de site. Een 6-tal leden van de gilde verbouwt daar druiven. Met meer lukt niet, want de ruimte is beperkt. We onderhouden het terrein ook: elke 14 dagen maaien we het gras. Veel mensen komen kijken naar de druivelaars."

Dirk: "Het is een sierlijk beeld. Uit de bezoekerscijfers op onze website leid ik onmiddellijk af wanneer het vakantie was. Er is dan altijd een enorme stijging. Ondertussen werd de boomgaard opnieuw aangelegd. Van de appels uit de vroegere boomgaard maakten we vroeger wijn. Ongeveer 400 liter per jaar. We hebben zelf opnieuw enkele appelbomen geplant: Veurnse renette."

T-d: Kan je iets vertellen over de druivenrassen die jullie telen?

Dirk: "Een stuk weide op de site Ten Bogaerde mochten we van de gemeente gebruiken om een wijngaard aan te leggen. In het begin van deze eeuw werd deze stapsgewijs aangelegd. Wij kozen voor de rassen chardonnay, phoenix en bianca als witte druif en voor regent als blauwe druif, later uitgebreid met pinot noir. De druiven worden door de gilde onderhouden, geoogst en gevinifieerd (proces waarbij druivensap wordt omgezet in wijn, red.)."

Leo: "De helft van de druiven zijn blauw en de helft wit. Van regent, een blauwe druif, hebben we er veel staan. Die staat rapper in bloei dan de pinot noir, een andere blauwe druivensoort. De oogstperiode is wel ongeveer gelijk."

T-d: Is ons klimaat geschikt genoeg voor het telen van druiven?

Leo: "Ja. Maar je moet wel de juiste soort kiezen. Het ras moet resistent zijn tegen ziektes en goed tegen wind kunnen. In Koksijde hebben we geen hellingen die de planten afschermen. Regent is ideaal. Die druivensoort levert een donkerrode wijn op met voldoende tannine. Bovendien kan die druif goed in onze streek worden geteeld. Pinot noir zorgt, bij gunstige omstandigheden, voor een uitstekende wijn - donker rosé of rood van kleur."

Dirk: "Toen we met de wijngaard begonnen, was er nog niet zo veel keuze als nu. De soorten waaruit we konden kiezen, kwamen uit Duitsland. De universiteiten van Kassel en Geisenheim houden zich bezig met rassenveredeling en kruisten soorten om ze geschikt te maken voor het Duitse klimaat. Maar een soort als riesling past hier niet, elke streek heeft zijn eigenheid. Ondertussen zijn er 50 verschillende rassen, de keuze is dus serieus uitgebreid. Vroeger had je er 5, waarvan er amper 2 pasten in Koksijde."

Leo: "De wortels van de ranken groeien erg diep - tot 7 meter. Die zoeken zelf naar water, langere droogteperiodes hebben geen invloed op de plant. Die diepe wortels zorgen voor houvast en wateropname. Naast die diepe wortels heb je ook nog oppervlaktewortels, die nemen snel vocht op van de dauw of een regenvlaagje."

T-d: Hoe verloopt het proces van druif tot wijn?

Dirk: "Eerst en vooral: wijn maken is een dure hobby. Het is niet omdat je het zelf doet, dat het goedkoop is"

Leo: "Zeker in het begin. Na de winter heb je geen werk, terwijl je in het voorjaar en de zomer elke week moet passeren. Voortdurend bijknippen, opbinden, wat ontbladeren en vogelnetten hangen. Een druivenplant is een klimplant die heel snel groeit en die moet je in toom houden."

Dirk: "Je werkt volgens het ritme van de natuur en de plant. Zo moet je je verlof goed plannen. Niet 'in congé' gaan terwijl je op de wijngaard bezig moet zijn."

Leo: "Op reis gaan wanneer de oogst binnen is. Vroeger ging ik altijd de laatste 2 weken van september met verlof, maar ik heb dat verzet naar de eerste 2 weken. Ik moet thuis zijn voor de oogst. Voor dit jaar verwacht ik een vroege oogst, de druivenplanten staan nu al verder dan vorig jaar."

Dirk: "Dat zie je ook al aan de vijgenbomen, er hangen meer vijgen aan dan bladeren."

T-d: Zijn er specifieke technieken of tradities die jullie hanteren?

Dirk: "Wij werken ambachtelijk. Vroeger spraken we gezamenlijk af om de druiven te persen. Nu we geen echt lokaal hebben, lukt dat niet meer. Te weinig plaats. Als je 1.000 kg druiven hebt, dan hou je achteraf nog 500 kg pulp over. Het proces blijft overal wel gelijk. Of dat nu in een fabriek is of bij ons in de gilde. Het grote verschil is dat wij alles manueel doen."

Leo: "Ik ben blij dat het plat is bij ons. Dat scheelt toch wel als je de druiven oogst. De grond bij Ten Bogaerde is ook niet echt zwaar, de bovenste laag is poldergrond, maar daaronder zit zandleem. Hoe je het draait of keert, het is een hobby waar je tijd moet insteken. Leo: "Ik ben nu bezig om de oogst van 2023 op flessen te trekken. Een vat van 200 liter en een vat van 25 liter. 292 flessen in totaal. De oogst van 2024 is heel wat minder, die was in heel Europa slecht. Ik bottelde amper 48 flessen, maar de wijn lijkt wel heel goed."

Dirk: "Al jaren hanteren we het principe van biodynamie. In de mate van het mogelijke trachten we de biodynamische kalender aan te houden tijdens het onderhoud van de wijngaard. Niet dat we op elke hoek van het perceel koehoorns in de grond steken zoals sommigen doen om het label te krijgen, maar we proberen wel de nodige werken uit te voeren op data en uren die voorzien zijn volgens de kalender. Wij gebruiken de kalender van Michel Gros omdat die zeer uitgebreid en overzichtelijk is."

T-d: Het gaat om meer dan wijn maken alleen?

Dirk: "Bier brouwen doe ik ook. Indertijd begonnen met bierpakketten die ik opkocht toen de Moerbei (Veurne) verhuisde uit de Zuidstraat. Maar dat smaakte allemaal hetzelfde. Het is een mooie aanvulling, want het bottelen van wijn duurt niet zo lang. 1 dag persen, 1 dag plukwerk, 1 dag perswerk en dan nog een paar dagen om alles in de gaten te houden. de gisting doet dan zijn werk. De planten onderhouden, kost meer tijd. De tijd die over is, gebruik ik dan om o.a. bier te brouwen. Bier heeft het grote voordeel dat je snel je fouten kan herstellen. Wijn maken doe je maar 1 keer per jaar, terwijl je bier het hele jaar door kan brouwen. Is het bier te straf? Dan begin je opnieuw. Is het bier niet lekker? Probeer dan andere kruiden."