"Kerkuilen zijn een deel van het gezin"

Wat begon met een strooibriefje in zijn bus, groeide uit tot een levenslange passie én een netwerk van vrijwilligers.

Wist je dat de E40 de grootste vijand is van kerkuilen? Uilen zijn wijze dieren en deze keer wijzen ze de redactie van Tij-dingen de weg naar Frank.

Tij-dingen: Frank, hoe is jouw liefde voor de kerkuil begonnen?

Frank Laleman: "In 1997 werd deze werkgroep opgericht binnen de toenmalige milieuraad. Ik was toen lid van een andere vereniging (De Zeevonk). Mijn interesse was meteen gewekt. Een strooibriefje in de brievenbus nodigde geïnteresseerden uit op een volgende vergadering. Zo ging de bal aan het rollen."

T-d: Wat doet Natuurwerkgroep De Kerkuil precies?

Frank: "Plaatsen van nestbakken voor de kerkuil, de steenuil en de torenvalk. We hangen ook kunstnesten voor zwaluwen. Op Koksijde Golf ter Hille ligt ook een ijsvogelwand. Die volgen we op. Nestkasten hangen, is 1 ding. Je moet ze ook controleren. Als de vogels groot genoeg zijn, worden die geringd. Dat doen we niet zelf. Maar we bekijken wel op voorhand waar nesten met jongen zijn. Voor het subsidiereglement rond zwaluwen tellen we ook alle zwaluwnesten. De plekken met de meeste nesten? Koksijde Golf ter Hille (20) en het huis van Piet Goddaer."

T-d: Onze gemeente geeft 50 euro per jaar aan wie kerkuilen onthaalt. Wat wil je zeggen tegen twijfelende eigenaars?

Frank: "Mensen worden niet overtuigd om een nestbak te laten plaatsen door die 50 euro. Het is een blijk van waardering, een tegemoetkoming aan de mogelijke last (denk aan uitwerpselen of braakballen). De gemeente geeft ook een subsidie aan mensen die zwaluwen een thuis geven. Ook hier gaat het om een symbolisch bedrag."

T-d: Welke 'kleine ongemakken' kunnen er zijn voor gastgezinnen en hoe pak je die aan?

Frank: "In het geval van kerkuil zijn de mensen zo gecharmeerd door hun uilenfamilie dat zij niet moeten overtuigd worden. Ze zijn deel van het gezin, als het ware. Voor zwaluwen is het een ander verhaal. Als advies geven we mee om mestplankjes te plaatsen. Het clublokaal van Koksijde Golf Ter Hille heeft veel zwaluwnesten. Daar stelde ik voor om een zandrand te voorzien tijdens het broedseizoen. Met succes."

T-d: Wat is de perfecte plek voor een kerkuilenbak?

Frank: "Moeilijke vraag. Er zijn plaatsen waarvan je denkt: hier komt zeker geen kerkuil, terwijl je dan toch vaststelt dat er sporen aanwezigheid zijn. Anderzijds zijn er plaatsen waar je met volle overtuiging een bak plaatst en er jaren later nog geen kerkuil woont. Zo ken ik een plaats in Oostduinkerke waar kerkuilen gezien worden, er in de bak braakballen liggen, maar waar er tot op vandaag geen broedgevallen zijn. Vreemd. Een bak moet minstens 400 m van een drukke weg hangen. Zeker bij steenuilen is de aanwezigheid van landbouw- of manegedieren een pluspunt. Die zorgen voor mest waar regenwormen op afkomen. Steenuilen zijn gek op regenwormen."

T-d: Welke fouten zie je het vaakst bij doe-het-zelvers?

Frank: "99 procent van de locatiehouders vertrouwen op onze kennis en nodigen ons uit een bak te plaatsen. De meest gemaakte fout? De uilen verstoren. Wij hanteren een strikte procedure als we de kasten bekijken zodat de dieren zo weinig mogelijk hinder ondervinden. Snel binnen en buiten."

T-d: Hoe vaak moet je een kast checken of herstellen? Wie helpt daarbij?

Frank: "Onderhoud is eigenlijk niet nodig, de bakken hangen droog. We controleren ze 1 of 2 keer per jaar. Als het nodig is, nemen we de laag braakballen weg. Zo verlaag je de bodem waarop de jongen rondlopen en is de kans dat ze uit hun nest vallen kleiner. Elk jaar worden er bakken verplaatst of bijgehangen.Als mensen ons melden dat er uilen gezien worden, dan schieten we in actie. We hebben een aantal medewerkers die daarbij helpen: Benoit Debont, Erik Wauters en ik. Ondertussen komen ook 2 jongeren ons helpen: Damien Bailly en Yorben Cobbaert."

T-d: De naam kerkuil misleidt: ze broeden vaak in schuren. Hoe werkt de samenwerking met landbouwers?

Frank: "Natuurwerkgroep De kerkuil heeft voor agrarische natuur altijd gekozen voor de landbouwer. Wij werken samen met hen. En we rekenen op hun vertrouwen, gastvrijheid en medewerking. 30 jaar geleden was dat soms moeilijk. Er was wantrouwen voor 'die groenen'. En ook veel bijgeloof. Men geloofde vroeger dat de komst van een kerkuil betekende dat er binnen het jaar iemand zou sterven. De voorbije jaren is dat enorm geëvolueerd. Een mooi voorbeeld: het grootste broedgeval ooit, in de 28 jaar dat we actief zijn, was bij landbouwer Jos Depotter. 9 levende kleine kerkuilen. Kerkuilen zijn trouwens goede muizenvangers. Een koppel kerkuilen met jongen eet 40 muizen per nacht."

T-d: Wat is de grootste bedreiging voor kerkuilen?

Frank: "Het verkeer. De E40 die langs of door onze gemeente loopt is het grootste gevaar. Statistisch overleeft maar 30 procent van de eerstejaarsjongen. Ze jagen langs de muizenrijke bermen van drukke wegen en worden aangereden door voertuigen."

T-d: Wie kan vrijwilliger worden? Moet je vogels kennen of vooral hoogtevrees missen?

Frank: "In Koksijde kunnen we nog heel wat medewerkers gebruiken voor al onze projecten. Kerkuilen, steenuilen, zwaluwen: ze verwachten je. Gelukkig kunnen we regelmatig een beroep doen op de hoogtewerker van de groendienst. Die is heel belangrijk bij controles op moeilijk bereikbare plaatsen. Je moet dus geen bergbeklimmer zijn. Discipline is misschien wel de belangrijkste eigenschap. Kerkuilen, en vooral steenuilen, zijn zeker in de broedtijd, gevoelig voor verstoring."