"Piloten een naam geven en hun offer gedenken, is het minste dat we kunnen doen"

Sylvain en Marc hoorden veel verhalen en het was niet gemakkelijk om feit te onderscheiden van fictie. "Zo checkte ik recent nog zaken via de neef van de piloot. Dergelijk onderzoek stopt eigenlijk nooit en er zijn nog open vragen."

Tij-dingen: De B-24 is één van de meest iconische vliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog, maar niet het meest veilige?

Marc Demolder: "Er doen veel verhalen de ronde over het verschil tussen de 2 iconische bombardementsvliegtuigen van het Amerikaans leger: de B-24 Liberator en de B-17 Flying Fortress. De veteranen uit de luchtoorlog hadden elk hun eigen opinie, in functie van het type vliegtuig waarmee ze vlogen. De gevechtsgegevens van beide vliegtuigen geven aan dat de opvattingen van de voorstanders van de B-17 in de categorie 'wishful thinking' vallen. De staat van dienst van de 2 types toont aan dat het ontwerp van de Liberator veelzijdiger en geavanceerder was dan dat van de Flying Fortress. De gevechtsgegevens spreken de bewering tegen dat bemanningen van B-17's veiliger waren dan die van B-24's. De discussie over welk type het beste was, kan nooit worden beslecht. Zolang er nog 2 veteranen van zware bommenwerpers in leven zijn, één van elk type, zal de B-17-veteraan geloven dat zijn vliegtuig het beste was, terwijl de B-24-veteraan beter weet. De B-24 domineerde de rol van zware bommenwerper in de Grote of Stille Oceaan omdat de B-24 in vergelijking met de B-17 sneller was, een groter bereik had en een ton meer bommen kon dragen."

T-d: Passeerden er veel bommenwerpers boven onze gemeente?

Marc: "Volgens mijn vader, die de volledige oorlogsperiode meemaakte van zijn 9e tot zijn 15e levensjaar, passeerden er veel vliegtuigen boven Koksijde (toen Oostduinkerke, Wulpen en Koksijde). Dit werd bevestigd door de Mission Reports die we van de 453BG kregen. Voor alle vluchten in het noorden van Frankrijk, waar men elektriciteitscentrales en lanceerinstallaties voor V1 en V2 bombardeerde, werd er steeds over Koksijde gevlogen. Dit bleek ook uit mijn gesprek met de enige overlevende G. B. Adee. Hij vertelde mij zelfs dat ze wisten dat er een Duitse Flak (Flugabwehrkanone) stond in Oostduinkerke. En toch werd deze route aangehouden met de tragische crash van de B-24 van Captain Baatz en zijn crew tot gevolg."

T-d: De Duitsers plaatsten afweergeschut in onze gemeente?

Marc: "Uiteraard stond er afweergeschut rond het vliegplein van Koksijde. Ook in Oostduinkerke. Deze Liberator werd neergehaald door geschut dat stond opgesteld bij de hoeve van G. Lamote (Koksijdesteenweg). Nieuwpoort en Oostende werden ook beschermd omdat daar havens lagen. De Flak-batterijen werden regelmatig verplaatst en daarvoor hadden de Duitsers soms ook al stellingen voorzien, zo konden ze geallieerde bombardementen op hun Flak vermijden. Dit bleek ook uit de luchtafweerstellingen die we terugvonden op de luchtfoto’s gemaakt enkele dagen na de crash. Die foto's laat ik zien tijdens de voordracht op 22 juni."

T-d: De toestellen vlogen op 7.500 meter hoogte. Hoe spoorden ze die op?

Marc: "De Duitsers hadden een radarsysteem, voor de detectie van vijandelijke vliegtuigen. Ook visuele observatie werd gebruikt. Dus kon men de vliegtuigen onderscheppen met de jagers zoals de Focke-Wulf Fw 190 en de Messerschmith Bf 109. Voor de Flak (Flugabwehrkanone) had men wel rechtstreeks zicht nodig, dus geen wolken. Met een speciale verrekijker (Entfernungsmesser ) kon men de afstand bepalen en in functie daarvan de hoogte instellen waarop de granaten moesten ontploffen. Tijdens de nachten werd een grote schijnwerper gebruikt (Flugscheinwerfer ). De dag van de crash vlogen ze op 23.000 voet (7.010 meter), normaal op 25.000 voet (7.620 meter)."

T-d: Je sprak ook met de enige overlevende Gordon Barlow Adee?

Marc: "Via collega-onderzoekers in de VS en dankzij mijn contacten met veteranen van de verschillende Bomber Groups ben ik erin geslaagd om het adres en telefoonnummer van G. B. Adee te krijgen. Ik had met hem een uitgebreid telefoongesprek over de crash. Hij bevestigde wat mijn vader zag en hij gaf ons ook bijkomende informatie. Veteranen hadden echter niet de gewoonte om over hun oorlogservaringen te vertellen. Dit bleef meestal een gesloten boek. Ook de familie die we later ontmoetten, bevestigde dit. Het feit dat hij zijn verhaal met ons deelde, was dus uitzonderlijk. G.B. Adee overleed op 31 mei 2003 en als eerbetoon wordt hij ook op het oorlogsmonument vermeld."

T-d: Werden Amerikaanse gevangenen goed behandeld? Hij werd alleszins eerst verzorgd voor hij naar een concentratiekamp werd gebracht.

Marc: "Door de ontploffing van de granaat in de romp van het vliegtuig raakte hij gekwetst en werd door de Duitsers, na zijn gevangenneming, eerst naar een verzorgingseenheid gebracht. Later is hij dan naar een krijgsgevangenekamp overgebracht. Dat een dergelijk kamp een zeer zware beproeving was, staat als een paal boven water. Je moet de verhalen van de veteranen er maar eens op nalezen. Gordon Adee heeft de rest van zijn leven trouwens last gehad van zijn oorlogskwetsuren, volgens zijn kinderen. De zoon, kleinzoon en achterkleinzoon heb ik ooit ontmoet en gaf hen een rondleiding langs de verschillende crash-sites. Ook in dit kader is het belangrijk dat Gordon Barlow Adee wordt vermeld op de gedenkplaat in Koksijde."

T-d: Vind je het belangrijk dat deze gebeurtenis wordt herdacht? En dat we een gezicht kunnen kleven op de mannen die omkwamen?

Marc: "Een goede vraag. Enerzijds heb ik hierin mijn persoonlijk standpunt, maar anderzijds is er de reden die mijn vader had om dit onderzoek te voeren. Deze tragische crash tijdens WO II die mijn vader meemaakte op jonge leeftijd, heeft zich in zijn geheugen gegrift. Hij stortte zich na zijn pensionering ook op de geschiedenis van zijn dorp Wulpen. Heel wat vragen zijn er na de crash gebleven. Wie waren die mensen? Uit welke Bomber Group kwam het vliegtuig? Wat was de missie? Deze jonge mannen uit de VS gaven hier hun leven voor onze vrijheid. Hen een naam geven en hun offer erkennen of gedenken, is het minste dat we kunnen doen. Ik meen dat we in de huidige context, met het conflict in Oekraïne in het achterhoofd, kunnen stellen dat een dergelijke herdenking ons doet nadenken over onze fragiele democratie. Wie het verleden niet kent, begrijpt het heden niet. Een volk dat zijn geschiedenis niet kent, is gedoemd om fouten te herhalen."

Bemanningsleden

• George L. Baatz, kapitein, piloot
• Edward K. Kemp, majoor, Copiloot
• Cletus E. Morrow, 1e luitenant, navigator
• Harry H. Bartholomew, 1e luitenant, bommenrichter
• Bertram R. Coffenberry, 1e luitenant, neuskoepelschutter
• Clyde E. Hathorne, sergeant, Radio-operator
• Howard F. Boxman, sergeant, koepelschutter
• Joseph F. Prazenica, sergeant, rechterflankschutter
• Lloyd E. Bentley, sergeant, linkerflankschutter
• Gordon Barlow Adee, sergeant, staartschutter (enige overlevende)

>> Majoor Edward Kemp was stafofficier belast met de functie S4 (logistiek) van de 453e Bomber Group en behoorde niet tot het vliegend personeel, maar wilde wel aan deze gevechtsopdracht deelnemen. Hij nam de plaats in van de eigenlijke copiloot Coffenberry. Omdat Kemp geen ervaring had, moest Coffenberry plaatsnemen in de neuskoepel als schutter (eigenlijk geen plek voor een officier). Dat is ook de verklaring waarom er 5 officieren aan boord waren in plaats van 4 (piloot, copiloot, bommenrichter en navigator).

Technische gegevens B-24 Liberator

• Lengte: 20,6 m
• Hoogte: 5,5 m
• Spanwijdte: 33,5 m
• Gewicht: leeg: 16.590 kg, maximaal gewicht: 29.500 kg
• Topsnelheid: 450 km/uur